Sprawozdanie ze Spotkania EAJ – Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów w Kiszyniowie, maj 2017
Organizatorami tego spotkania byli: EAJ – Europejskie Stowarzyszenie Sędziów, Stowarzyszenie Sędziów Republiki Mołdawii oraz IRZ – Niemiecka Fundacja dla Wspierania Międzynarodowej Współpracy Prawnej. Odbyło się ono w Kiszyniowie, w Pałacu Republiki Mołdawii.
Spotkanie rozpoczęło się od wystąpień: Iona Druta – Przewodniczącego Stowarzyszenia Sędziów Republiki Mołdawii, Adriana Candu – Przewodniczącego Parlamentu Republiki Mołdawii, Raisy Apolschii – Przewodniczącej Komisji Prawnej Republiki Mołdawii do spraw Powołań i Immunitetów, Machaiła Poalelungi – Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego Republiki Mołdawii, Christopha Regnarda – Przewodniczącego Międzynarodowego Stowarzyszenia Sędziów oraz Jose’ Igreja Matos – Przewodniczącego Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów.
Wszyscy wymienieni mówcy, w tym członkowie Parlamentu Republiki Mołdawii (sic!), podkreślali konieczność rozszerzania współpracy międzynarodowej sędziów celem monitorowania i reagowania na wszelkie zagrożenia niezawisłości sędziowskiej.
Następnie Christoph Regnard – Przewodniczący Światowego Stowarzyszenia Sędziów przedstawił sprawozdanie z poprzedniego spotkania sędziów, które odbyło się w Meksyku. W późniejszej rozmowie zarówno Christopha Regnarda , jak i Jose’ Igreja Matos wyrazili głęboki żal z powodu nieobecności na tym spotkaniu przedstawiciela Iustitii.
Kolejnym punktem obrad było przedstawienie sytuacji sędziów w Turcji oraz działań przedsiębranych w tym zakresie przez EAJ. W toku tej fazy obrad uczestnicy rozważali przedsięwzięcie misji monitorujących sytuację w sądownictwie w Turcji oraz rozszerzanie często sekretnych kanałów komunikacji z sędziami tureckimi. Ożywioną dyskusję wywołała kwestia udzielania pomocy finansowej rodzinom aresztowanych sędziów tureckich z punktu widzenia legalności takiego działania w świetle zapisów statutów stowarzyszeń sędziowskich.
Z kolei została przedstawiona kwestia finansów stowarzyszenia z podkreśleniem oszczędnego i roztropnego gospodarowania posiadanymi środkami.
Kolejnymi punktami obrad były rozważania szczegółowych zapisów w projektowanej Powszechnej Karcie Praw i Obowiązków Sędziów (Universal Charter of Judges).
Następnie Przewodniczący EAJ - Jose’ Igreja Matos przedstawił krótkie sprawozdanie z działań grupy roboczej EAJ zajmującej się rozszerzaniem współpracy z agendami Unii Europejskiej pod hasłem „Drogi do Brukseli”. Podniesiono także problemy dotyczące współpracy z CEPEJ – Europejską Komisją na rzecz Efektywności Wymiaru Sprawiedliwości. Głównym wątkiem tej dyskusji była sprawa niewystarczających, zdaniem zgromadzonych, działań podejmowanych przez agendy Unii Europejskiej wobec władz Turcji, które w sposób brutalny zwracają się przeciwko sędziom.
Kolejnym bardzo ważnym punktem spotkania było przedstawienie sytuacji sądownictwa w państwach europejskich, których stowarzyszenia należą do EAJ.
Na wstępie przewodniczący EAJ przedstawił informację, z której wynika, iż obecnie w wielu państwach europejskich nasilają się tendencje do ograniczania niezawisłości sędziowskiej. Problem ten często współistnieje z krytyką decyzji sędziowskich przy użyciu „mowy nienawiści”.
Z kolei, na wniosek greckiego stowarzyszenia sędziów, zebrani przyjęli rezolucję popierającą sądownictwo greckie, które znalazło się w ogniu agresywnej krytyki po tym, jak Sąd Najwyższy Grecji oddalił odwołanie rządu tureckiego w sprawie odmowy wydania do Turcji oficerów tureckiej armii, którzy uczestniczyli w nieudanym zamachu stanu.
Na wniosek członków stowarzyszenia słoweńskiego został również odczytany i zaaprobowany przez zgromadzonych list do premiera Słowenii, w którym Jose’ Igreja Matos – Przewodniczący Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów wzywa premiera Słowenii do podjęcia niezwłocznie działań w celu wyeliminowania niezgodnej ze standardami europejskimi procedury wyłaniania sędziów Sądu Najwyższego Słowenii oraz oceny pracy sędziów sądów powszechnych.
Następnie przedstawiciel Iustitii opisał aktualną sytuację w polskim sądownictwie, koncentrując się na Trybunale Konstytucyjnym oraz zamierzonych przez polski rząd zmianach w organizacji Krajowej Rady Sądownictwa, które budzą istotne wątpliwości w aspekcie ich konstytucyjności oraz zasady podziału władz. Zostały także przedstawione działania przedsiębrane w związku z tą sytuacją przez Iustitię, a w szczególności organizacja zebrań sędziów w dniu 20 kwietnia oraz odbywający się w trakcie spotkania w Kiszyniowie Kongres Prawników Polskich w Katowicach. W licznych rozmowach Christoph Regnard – Przewodniczący Międzynarodowego Stowarzyszenia Sędziów oraz Jose’ Igreja Matos – Przewodniczący Europejskiego Stowarzyszenia Sędziów oraz pozostali członkowie spotkania wyrażali pełną solidarność ze stanowiskiem polskich sędziów reprezentowanym przez Iustitię. Zadeklarowali też chęć zacieśnienia współpracy oraz udzielenia pomocy w każdej zaproponowanej przez Iustitię formę, chociażby w postaci wydania rezolucji bądź listuczy to podczas spotkania IAJ w Chile, czy też EAJ w Berlinie.
Sesja zakończyła się podziękowaniem dla organizatorów spotkania w Kiszyniowie i zaproszeniem na kolejne spotkanie EAJ, które odbędzie się w Berlinie, w 2017 roku.
Bogdan Jędrys