Jesteśmy niezależnym, apolitycznym i samorządnym stowarzyszeniem polskich sędziów.
Naszą główną misją jest obrona wolności i praw obywatelskich, fundamentu demokratycznej Polski, należącej do Unii Europejskiej.
Działamy od ponad 25 lat, w tym w międzynarodowych organizacjach sędziowskich Skupiamy ponad 3 500 sędziów, najwięcej w Polsce.

Stanowisko Zarządu SSP „Iustitia” w przedmiocie możliwości funkcjonowania sądów po dniu 1 stycznia 2013 r.

Zarząd Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia” stwierdza, że stan prawny, który obowiązuje od dnia 1 stycznia 2013 r. w wyniku wejścia w życie nowych rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości jest taki, że zdecydowana większość sądów powszechnych istniejących obecnie w Polsce nie ma podstawy prawnej funkcjonowania.

Pierwszym po II wojnie światowej aktem prawnym regulującym istnienie sądów powszechnych było rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 listopada 1950 r. o dostosowaniu sądów powszechnych do nowych przepisów ustrojowych i o zniesieniu sądów zbędnych (Dz.U. Nr 54, poz. 496). Przekształciło ono przedwojenne sądy apelacyjne w sądy wojewódzkie, a sądy grodzkie - w sądy powiatowe lub ich wydziały zamiejscowe, utworzyło nowe sądy, a wszystkie sądy niewymienione expressis verbis w treści rozporządzenia zniosło. Rozporządzenie to zostało raz zmienione w roku 1974.
Następnie wydawane były kolejno:
     - rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 maja 1975 r. w sprawie utworzenia sądów wojewódzkich i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz. U. Nr 18, poz. 99), zmieniane pięciokrotnie w latach 1975 - 1979;
     - rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 czerwca 1980 r. w sprawie utworzenia sądów wojewódzkich i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz. U. Nr 15, poz. 54), zmieniane dziewięciokrotnie w latach 1981 - 1985;
     - rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 grudnia 1985 r. w sprawie utworzenia sądów wojewódzkich i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz. U. Nr 62, poz. 324), zmieniane dziesięciokrotnie w latach 1987 - 1990;
     - rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 8 września 1992 r. w sprawie utworzenia sądów wojewódzkich i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz. U. Nr 70, poz. 352), zmieniane siedmiokrotnie w latach 1993 - 1997.
Każde z tych rozporządzeń tworzyło na nowo wszystkie sądy wojewódzkie i rejonowe i każde z nich uchylało poprzednie rozporządzenie tworzące sądy. Żadne z nich nie zawierało stwierdzenia, że sądy istniejące wcześniej stają się sądami wskazanymi w nowym rozporządzeniu.
Wydane zostały także rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 sierpnia 1990 r. w sprawie utworzenia sądów apelacyjnych w Warszawie, Białymstoku, Gdańsku, Lublinie, Łodzi, Poznaniu i Rzeszowie oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz. U. Nr 56, poz. 335) oraz z dnia 3 września 1990 r. w sprawie utworzenia sądów apelacyjnych w Katowicach, Krakowie i Wrocławiu oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz. U. Nr 64, poz. 375). Tworzyły one sądy apelacyjne, nie ingerując w funkcjonowanie sądów wojewódzkich i rejonowych.
W wyniku uchwalenia ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 160, poz. 1064) wszystkie wcześniejsze rozporządzenia tworzące sądy powszechne utraciły moc. Po uchwaleniu tej ustawy wydane zostały kolejno:
     - rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 grudnia 1998 r. w sprawie utworzenia sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz. U. Nr 166, poz. 1253), zmieniane siedmiokrotnie w latach 1999 - 2001;
     - rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 maja 2001 r. w sprawie utworzenia sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz. U. Nr 64, poz. 654), zmienione raz w roku 2001.
Obydwa te rozporządzenia również tworzyły od nowa wszystkie sądy apelacyjne, wojewódzkie i rejonowe i żadne z nich nie zawierało stwierdzenia, że sądy istniejące wcześniej stają się sądami wskazanymi w nowym rozporządzeniu.
Obowiązujące obecnie rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 października 2002 r. w sprawie sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz. U. Nr 180, poz. 1508) wyliczało sądy i obszary ich właściwości, Jest ono pierwszym rozporządzeniem, które ustalając właściwość sądów, jednocześnie ich nie tworzyło. Jednakże § 5 ust. 1, § 6 ust. 1 i § 8 ust.1 ww. rozporządzenia stanowiły, że sądami w rozumieniu tego rozporządzenia są sądy utworzone rozporządzeniem z 18 maja 2001 r. Rozporządzenie to było zmieniane 23 razy w latach 2003 - 2011.
Obecnie Minister Sprawiedliwości wydał rozporządzenie z dnia 5 października 2012 r. w sprawie zniesienia niektórych sądów rejonowych (Dz. U. poz. 1121) oraz rozporządzenie z dnia 25 października 2012 r. w sprawie ustalenia siedzib i obszarów właściwości sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych (Dz. U. poz. 1223). Obydwa weszły w życie 1 stycznia 2013 r. Drugie z tych rozporządzeń zawiera w odsyłaczu stwierdzenie, że rozporządzenie z dnia 16 października 2002 r. traci moc z dniem 1 stycznia 2013 r.
Rozporządzenie z dnia 25 października 2012 r. nie tworzy żadnego sądu. Nie zawiera też odesłania do żadnego wcześniejszego aktu prawnego tworzącego sądy. Rozporządzenie, które do takiego aktu tworzącego sądy odsyłało, zostaje uchylone. Oznacza to, że od dnia 1 stycznia 2013 r. nie obowiązuje żaden akt prawny tworzący polskie sądy powszechne, za wyjątkiem kolejnych rozporządzeń zmieniających rozporządzenie z 16 października 2002 r. Na mocy tych kolejnych rozporządzeń utworzone zostały:
     - jeden sąd apelacyjny - w Szczecinie,
     - cztery sądy okręgowe: w Koninie, w Przemyślu, w Sieradzu i Warszawa-Praga w Warszawie,
      - 29 sądów rejonowych: Gdańsk-Południe w Gdańsku, Gdańsk-Północ w Gdańsku, Katowice-Wschód w Katowicach, Katowice-Zachód w Katowicach, w Lidzbarku Warmińskim, Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku, Lublin-Zachód w Lublinie, w Miastku, w Miliczu, w Mrągowie, w Obornikach, w Olecku, w Piasecznie, Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, Poznań-Stare Miasto w Poznaniu, w Rykach, w Sejnach, w Siemianowicach Śląskich, Szczecin-Centrum w Szczecinie, Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie, w Szydłowcu, dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie, dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie, dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie, dla Warszawy-Woli w Warszawie, dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie, w Wieliczce i we Wschowie.
Z 29 wymienionych Sądów Rejonowych, osiem (w Lidzbarku Warmińskim, w Miastku, w Miliczu, w Obornikach, w Rykach, w Sejnach, w Szydłowcu i we Wschowie) Minister Sprawiedliwości zniósł rozporządzeniem z 5 października 2012 r. Zatem od 1 stycznia 2013 r. podstawę prawną istnienia ma w Polsce tylko jeden sąd apelacyjny, cztery okręgowe i dwadzieścia jeden rejonowych.
Zwrócić należy uwagę, że treść wszystkich dotychczasowych rozporządzeń formułowana była przy poszanowaniu zasady, że rozporządzenie tworzące sąd musi obowiązywać i funkcjonować w obiegu prawnym. Zniesienia sądów następowały nie poprzez wydanie rozporządzenia stanowiącego, że sąd się znosi, lecz przez wydanie nowego rozporządzenia, w którym znoszony sąd pomijano na liście tworzonych lub przez zmianę takiego rozporządzenia skreślającą sąd z jego treści. Utrata mocy aktu prawnego tworzącego sąd skutkowała zawsze zniesieniem sądu. W taki właśnie sposób zniesiono:
     - rozporządzeniem z 28 grudnia 1985 r. Sądy Wojewódzkie: w Białej Podlaskiej z tymczasową siedzibą w Radzyniu Podlaskim, w Ciechanowie, w Lesznie i w Pile z tymczasową siedzibą w Chodzieży,
     - rozporządzeniem z 23 maja 2000 r. Sąd Okręgowy w Przemyślu (utworzony następnie ponownie),
     - rozporządzeniem z 15 lutego 2001 r. Sąd Okręgowy w Skierniewicach,
     - rozporządzeniem z 18 maja 2001 r. Sądy Okręgowe w Łomży, Sieradzu, Tarnobrzegu i Włocławku (utworzone następnie ponownie)..
Powyższa praktyka jest zgodna z ogólną zasadą legislacji, zgodnie z którą akt prawny tworzący instytucję państwową, nawet wtedy, gdy został już wykonany, musi pozostawać w obiegu prawnym i nie może być uchylony dopóty, dopóki instytucja ta ma funkcjonować. W przypadku jego uchylenia musi zaś być zastąpiony nowym, który instytucję tę również tworzy.
Pozostaje więc stwierdzić, że wydając rozporządzenie z dnia 25 października 2012 r., Minister Sprawiedliwości wskutek braku umiejętności należytego sformułowania tego aktu prawnego doprowadził do prawnego zniesienia z dniem 1 stycznia 2013 r. dziesięciu sądów apelacyjnych, czterdziestu jeden sądów okręgowych i dwustu dwudziestu jeden sądów rejonowych, które utraciły podstawę prawną swego istnienia.
Odmienne poglądy mogą być oparte tylko na całkowitym zignorowaniu zasad legislacji uznawanych i niekwestionowanych od ponad siedemdziesięciu lat, w tym przez cały okres obecnego istnienia Rzeczypospolitej Polskiej.

Komunikaty

Media